Interview Linda van Amersfoort - Gezondheidsultimatum

Hoe lang woon je al in de IJmond?

Ik ben hier geboren en getogen. Ik ben opgegroeid in Wijk aan Zee, maar nu woon ik – via Heemskerk – in Beverwijk. Na mijn scheiding heb ik ook nog 5 jaar met mijn kinderen in Wijk aan Zee gewoond. Het is namelijk een heerlijk dorp om met opgroeiende kinderen te wonen; als je de deur uit loopt sta je al bijna op het strand of in de duinen. In een klein dorp als dit is veel sociale controle en saamhorigheid. Er zijn hier veel levenslange vriendschappen; zes van mijn beste vriendinnen ken ik al vanaf de peuterspeelzaal.

Welke rol speelt Tata Steel in de omgeving?

Ik weet niet beter dan dat de staalfabriek mijn buurman is. Tijdens mijn jeugd ben ik daar helemaal niet kritisch op geweest; het was normaal dat de auto soms vies werd en dat mijn moeder de waslijn schoonmaakte voordat ze de was buiten ophing. Veel ouders van klasgenootjes werkten daar.

Tata Steel is een groot bedrijf in de regio en er werken veel mensen; zowel voor Tata als bij toeleveranciers. Daarnaast sponsoren ze veel lokale sportverenigingen en organiseren zij het jaarlijkse schaaktoernooi. Ik kan me ook herinneren dat we met de klas op excursie gingen naar – toen nog – de Hoogovens.

Wanneer begon je je zorgen te maken over Tata Steel?

Ik denk dat ik ongeveer 25 was toen ik hoorde dat bewoners zich zorgen maakten. Ik was toen nog best naïef, omdat ik dacht dat het wel mee zou vallen. Ik was ervan overtuigd dat zowel de overheid als het bedrijf zich aan alle regels hielden en de gezondheid van omwonenden erg belangrijk voor was. Ik had de film ‘Erin Brockovic’ gezien en dacht dat zulke toestanden nooit in Nederland zouden plaatsvinden. Hier beschermt de overheid je toch?

Na de uitzending van Zembla in 2008 begon ik te twijfelen; het was duidelijk niet op orde. Ik ging ervan uit dat iedereen zo geschrokken was van die uitzending dat ze het beter gingen doen en alles in orde zou komen. Pas na de grafietregens in 2018 besefte ik dat het niet zo was en ben ik me oprecht veel zorgen gaan maken.

Waarom maak je je zorgen over Tata Steel?

De fabriek staat letterlijk in onze achtertuin en uit alle rapporten van de afgelopen vijf jaar blijkt dat ze zeer schadelijke stoffen uitstoten. De gezondheid van alle bewoners in de regio staat op het spel. Het lijkt wel of dit ondergeschikt is aan het financiële gewin van het bedrijf en de werkgelegenheid die het biedt. Ik vind dit zeer schokkend. Ik neem dit de directie van het bedrijf kwalijk, maar nog meer de overheid.

De provincie en de omgevingsdienst hebben de taak om burgers te beschermen en zijn hierin tekort geschoten. Nu uit diverse rapporten blijkt dat de gezondheid van omwonenden onder druk staat, hebben ze nog niet het lef om drastische maatregelen te nemen om dit te voorkomen. Onbegrijpelijk en voor mij een reden om vertrouwen in politiek te verliezen.

Daarnaast is Tata Steel de grootste vervuiler van Nederland. Het lijkt alsof het bedrijf zelf geen visie heeft over hoe ze de uitstoot terug willen dringen, maar alleen plannen maken onder druk van bewoners, overheid en maatschappelijke organisaties. Ze wisten na het klimaatakkoord van 2015 al dat ze aan de bak moesten, maar hebben hier toch nog jaren mee gewacht.

Ondanks alle winsten die het moederbedrijf maakt, verwachten ze enorme subsidies van onze overheid om te vergroenen. Ik sta hier versteld van; ze maken ons eerst ziek en dan willen ze ook nog ons belastinggeld.

Wat merk je van de staalfabriek in het dagelijks leven?

Ik zie de gevolgen van wonen naast een staalfabriek iedere dag. Mijn vriend heeft kanker, mijn zoon heeft astma. Natuurlijk kan ik dit niet direct herleiden naar de uitstoot van Tata Steel, maar zij zijn niet de enigen. Ik ken veel mensen in Wijk aan Zee en Beverwijk die ernstig ziek geworden zijn. Allemaal relatief jong, tussen de 40-50 jaar dat ze ziek werden, en dit heeft een grote impact op de gezinnen waar vaak ook nog thuiswonende kinderen zijn.

Het percentage van burgers dat kanker krijgt – in welke vorm dan ook – is veel hoger dan in de rest van Nederland.

Ik weet niet wat de cijfers zijn, maar ik zie veel kinderen met astma of andere luchtwegproblemen. Dat was zo op de basisschool, maar ik zie het ook bij de sportvereniging. Ik coach een handbalteam en daar zijn meerdere kinderen met luchtwegproblemen.

Ik heb een keer een gesprek gehad met natuurgidsen in de duinen. Zij hebben mij laten zien dat de duinen rond ons dorp er anders uitzien dan verder naar het noorden. Hier hebben we een stikstofnatuur met dichte struiken en veel brandnetels. Richting Castricum en Egmond wordt dat steeds meer open met minder struiken en meer kruiden. Ook voor de natuur is de uitstoot van Tata niet goed.

Naast de gezondheidsproblemen, de viezigheid op je auto, kozijnen en de speeltoestellen, zorgt de discussie ook voor een tweedeling in de regio. Het lijkt wel, vooral op social media, of mensen niet meer met elkaar in gesprek willen gaan. De saamhorigheid die er vroeger was, is er nu veel minder. Dat vind ik erg jammer en ik begrijp het ook niet altijd even goed; we willen toch allemaal een gezonde leefomgeving, ook voor onze kinderen en kleinkinderen?

Wat heb je in het verleden gedaan om je zorgen kenbaar te maken?

Ik heb mails gestuurd naar Tata Steel, de provincie en omgevingsdienst. Ik ga naar bijeenkomsten die worden georganiseerd door Tata, de gemeente Beverwijk en Dorpsraad Wijk aan Zee. Ik heb mij aangemeld bij Stichting Frisse Wind voor de massaclaim en ik ondersteun hen ook met af en toe een financiële bijdrage. Bij de Provinciale Statenverkiezingen heb ik op de Partij voor de Dieren gestemd; zij zijn de enige partij die echt naast de bezorgde burger staat. Dat is ook een van de redenen dat ik actief lid van deze partij ben geworden.

Wat hoop je voor de toekomst van de IJmond en de staalfabriek?

Een schone en gezonde leefomgeving. Of dat met een staalfabriek is, hangt helemaal af van de directie van Tata Steel. Als zij gezondheid op één zetten en hun CO2 uitstoot met 55% verminderd hebben in 2030 kan de staalfabriek blijven bestaan in de IJmond. Dit vereist wel een hele andere houding en ik betwijfel of dat gaat gebeuren.